Marek Woliński
Rejestr pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. (E-book PDF)
Rejestr pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. Rękopis. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Ul. Długa 7, 00-263 Warszawa.
Rejestr pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. opracowany przez Marka Wolińskiego różni się zasadniczo od innych indeksów tego autora. Alfabetyczny skorowidz nazwisk i przydomków nie odsyła do stron trudnodostępnego oryginału lecz zawiera przetworzoną niemal całość informacji, jaka została zawarta w źródle (pominięto jedynie wysokość płaconego podatku pogłównego).
Rejestr pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. został w oryginale sporządzony według miejsc zamieszkania. Zawiera nie tylko nazwiska, imiona, przydomki oraz nazwy majątków, które zamieszkiwały osoby płacące podatek pogłówny na Podlasiu ale też szereg (fascynujących z dzisiejszego punktu widzenia) uwag dotyczących przede wszystkim kondycji finansowej spisywanych a także ich stanu cywilnego, wieku lub profesji.
Oto co pisze autor Marek Woliński na temat swej najnowszej pracy:
W zasadzie jest to przepisany cały rejestr z podaniem szlachty zamieszkałej na Podlasiu. Pominąłem jedynie wysokość płaconego podatku.
Adamowski N. – Zawady (ziemia drohicka) - oznacza, że N. Adamowski dziedziczył na części dóbr Zawady w ziemi drohickiej.
Adamiuk (prawdopod. przydomek), zob. Popławski - oznacza, że Popławski używał przydomka Adamiuk. Wykazanie w rejestrze przydomków może przyciągnąć uwagę osób o nazwiskach chłopskich z terenu Podlasia, które mogą, ale nie muszą pochodzić od Popławskich. Zubożałe gałązki rodziny Popławskich i innych zaczęły z czasem używać przydomków jako nazwisk. To kolejny materiał zamieszczony na stronie "Szlachta RP", w którym znajdują się nie tylko nazwiska szlacheckie, ale też mieszczańskie i chłopskie (co jest podane w tekście).
Oznaczenie - "kopie rydlem" informuje, że szlachcic jest biedny i nie ma czym orać pola, więc je rydlem kopie. Ten natomiast, który "robi wołem", to szlachcic zamożniejszy, gdyż stać go na kupno wołu. Część szlachty podlaskiej nie posiadała więcej niż chłop w dobrach królewskich. Stąd określenia "o chleb żebrze" czy "na proszonym chlebie" są częste. Dzieci takiej szlachty zazwyczaj szły w poddaństwo i odrabiały pańszczyznę już jako chłopi.
Wszyscy wymienieni w rejestrze są szlachtą, nawet te biedne wdowy i panny, o ile nie zaznaczyłem inaczej, gdyż czasami poddani płacili podatek w imieniu swojego pana, ale to jest w tekście zaznaczone.
Kursywą oznaczyłem przydomki szlacheckie rodziny, której nazwisko jest na początku wiersza. Każdy przydomek umieszczony jest alfabetycznie z odsyłaczem do nazwiska właściwego.
Rejestr pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. zawiera 4 703 hasła, w tym 2151 niepowtarzalnych nazwisk i przydomków, oraz dodatkowe informacje dotyczące miejsca zamieszkania, posiadania majątków ziemskich, dziedziczenia, kondycji finansowej, stanu cywilnego, wieku lub profesji.
Prezentowany rejestr osobowy pozwala na odkrycie historii wielu nazwisk szlacheckich i nie tylko szlacheckich.
Do informacji zawartych w Rejestrze pogłównego województwa podlaskiego z 1676 r. mogą Państwo obecnie dotrzeć na dwa sposoby:
- zamawiając wydanie elektroniczne, w formie e-booka w popularnym formacie PDF; cena 49,90 PLN (obejmuje 5% VAT, przesyłka na adres e-mailowy. Plik PDF jest zabezpieczony hasłem).
- korzystając z płatnego serwisu on-line.
O autorze
Marek Woliński opracował Inwentarz osobowy do tomów I-VIII Volumina Legum (Warszawa 2007) oraz indeksy do Herbarza polskiego Adama Bonieckiego, Źródeł dziejowych i wielu pomniejszych dzieł. Prace autora stanowiły materiał pomocniczy dla redaktorów Polskiego Słownika Biograficznego Polskiej Akademii Nauk. Obecnie Marek Woliński pracuje nad Herbarzem szlachty ziemi łukowskiej na Lubelszczyźnie oraz nad Herbarzem szlachty ziemi wałeckiej.
